HISTORIA - Historia II wojny światowej
- wrzesień 1939
1 września 1939 - Napaść Niemiec na Polskę (ataki na Wieluń i Westerplatte), dokonana bez wypowiedzenia wojny.
3 września 1939 - Francja i Wielka Brytania (oraz Australia, Nowa Zelandia i Indie) wypowiedziały wojnę III Rzeszy. Konflikt z Polską przekształcił się w wojnę światową.
6 września 1939 - Wojska francuskie rozpoczęły ograniczoną ofensywę na przedpolu Linii Zygfryda. Działania zostały zakończone sześć dni później.
7 września 1939 - Rozpoczęła się obrona Wizny, bitwy określanej mianem „Polskich Termopili”. Ok. 720 polskich żołnierzy pod dowództwem kpt. Władysława Raginisa stawiało heroiczny opór wielokrotnie liczniejszym (ok. 30 tys.) siłom niemieckim XIX Korpusu Pancernego, dowodzonego przez gen. Heinza Guderiana. Raginis mimo, iż brak było szans na zwycięstwo walczył do końca, a zamiast niewoli wybrał samobójstwo. W 2012 r. pośmiertnie został awansowany do stopnia majora. Obrona Wizny trwała od 8 do 11 września 1939 roku. Dowódca odcinka, kpt. Raginis bronił się do końca w schronie nr 6 w rejonie Strękowej Góry, gdzie popełnił samobójstwo (rozerwał się granatem). Szwedzki zespół Sabaton poświęcił tym wydarzeniom utwór pt. „40:1”.
9 września 1939 - Armie „Poznań” i „Pomorze” dowodzone przez gen. Tadeusza Kutrzebę rozpoczęły ofensywę, która przeszła do historii jako bitwa nad Bzurą. Była to jedyna do 1941 r. większa operacja zaczepna przeprowadzona przez wojska alianckie.
12 września 1939 - Uczestnicy francusko-brytyjskiej konferencji polityczno-wojskowej w Abbeville podjęli decyzję o wstrzymaniu alianckich działań zaczepnych na froncie zachodnim. Władze RP nie zostały o tym poinformowane.
17 września 1939 - Napaść Związku Sowieckiego na Polskę.
28 września 1939 - Podpisany został akt kapitulacji Warszawy. W Moskwie minister spraw zagranicznych III Rzeszy Joachim von Ribbentrop i przewodniczący Rady Komisarzy Ludowych ZSRS Wiaczesław Mołotow podpisali niemiecko-sowiecki układ „o granicy i przyjaźni”, zwany „Paktem Ribbentrop-Mołotow”. Pakt ten dzielił Europę na strefy wpływów. Dla Trzeciej Rzeszy przypadły: Litwa wraz z Wileńszczyzną, część Polski na zachód od linii rzek Narew, San, Wisła oraz większość obszaru Rumunii. ZSRR dostał FInlandię, Estonię i Łotwę, pozostałą część Polski oraz Bezarabię (część Rumunii).
30 września 1939 - Urząd prezydenta RP objął Władysław Raczkiewicz. Nowym premierem został mianowany gen. Władysław Sikorski.
- październik 1939
2 października 1939 - Kapitulacja Rejonu Umocnionego „Hel” – zakończenie walk na Wybrzeżu. W rejonie Kocka początek ostatniej bitwy kampanii polskiej.
5 października 1939 - W Warszawie Hitler odebrał defiladę oddziałów Wehrmachtu.
W nocy z 5 na 6 października zakończyły się walki pod Kockiem.
- listopad 1939
22 listopada 1939 - Rząd RP przeniósł się z Paryża do Angers.
30 listopada 1939 - Agresja Związku Sowieckiego na Finlandię.
- grudzień 1939
- styczeń 1940
- luty 1940
- marzec 1940
5 marca 1940 - Na wniosek szefa NKWD Ławrientija Berii Biuro Polityczne KC WKP(b) podjęło uchwałę o rozstrzelaniu polskich jeńców wojennych przebywających w sowieckich obozach w Kozielsku, Starobielsku i Ostaszkowie oraz polskich więźniów przetrzymywanych przez NKWD na obszarze przedwojennych wschodnich województw Rzeczypospolitej. W wyniku tej decyzji zgładzono ok. 22 tys. obywateli polskich.
12 marca 1940 - Podpisanie traktatu pokojowego kończącego wojnę sowiecko-fińską.
28 marca 1940 - Ogłoszono tzw. deklarację londyńską, w której Wielka Brytania i Francja zobowiązały się do niezawierania separatystycznego pokoju.
- kwiecień 1940
8 kwietnia 1940 - U wybrzeży Norwegii okręt podwodny ORP „Orzeł” zatopił niemiecki transportowiec „Rio de Janeiro” szykujący się do ataku na Norwegię.
9 kwietnia 1940 - Niemcy zaatakowały Danię i Norwegię.
- maj 1940
10 maja 1940 - Niemcy zaatakowały Holandię, Belgię i Luksemburg. Początek ofensywy wojsk niemieckich we Francji. W Wielkiej Brytanii powołano rząd jedności narodowej z Winstonem Churchillem na czele.
15 maja 1940 - Kapitulacja wojsk holenderskich.
19 maja 1940 - Naczelnym dowódcą francuskich sił zbrojnych w miejsce gen. Maurice’a Gamelina został gen. Maxime Weygand. Niemcy zajęli Amiens.
21 maja 1940 - Wojska niemieckie dotarły do kanału La Manche.
26 maja–4 czerwca 1940 - Ewakuacja wojsk brytyjskich w rejonie Dunkierki.
28 maja 1940 - Kapitulacja wojsk belgijskich.
- czerwiec 1940
10 czerwca 1940 - Włochy wypowiedziały wojnę Francji i Wielkiej Brytanii.
14 czerwca 1940 - Wojska niemieckie wkroczyły do Paryża.
15 czerwca 1940 - Armia Czerwona wkroczyła do Wilna i Kowna.
16 czerwca 1940 - Premierem rządu francuskiego został marszałek Philippe Pétain. Armia Czerwona wkroczyła do Tallina i Rygi.
17 czerwca 1940 - Marszałek Philippe Pétain zwrócił się do Niemiec o zawieszenie broni.
18 czerwca 1940 - Gen. Charles de Gaulle wygłosił na antenie radia BBC przemówienie do narodu francuskiego, w którym wezwał do dalszej walki.
22 czerwca 1940 - Kapitulacja Francji wobec Niemiec.
24 czerwca 1940 - Kapitulacja Francji wobec Włoch.
27 czerwca 1940 - Wojska sowieckie zajęły należącą do Rumunii Besarabię i północną Bukowinę.
- lipiec 1940
3 lipca 1940 - Litwa została wcielona do ZSRS. Łotwa i Estonia anektowano w sierpniu 1940 r.
- sierpień 1940
1 sierpnia 1940 - Rozkaz Adolfa Hitlera dotyczący zwiększenia ataków lotniczych i morskich na Wielką Brytanię.
8 sierpnia 1940 - Początek zmasowanych niemieckich ataków lotniczych na Anglię. Bitwa o Anglię trwała do 31 października 1940 roku
- wrzesień 1940
16 września 1940 - Wojska włoskie zdobyły Sidi Barrani w Egipcie.
27 września 1940 - Niemcy, Włochy i Japonia podpisały pakt trójstronny. Zgodnie z jego postanowieniami Japonia uznawała prawo Niemiec i Włoch do ustanowienia nowego ładu w Europie. Z kolei Niemcy i Włochy uznawały prawo Japonii do ustanowienia nowego ładu w Azji.
- październik 1940
28 października 1940 - Atak wojsk włoskich na Grecję.
- listopad 1940
- grudzień 1940
9 grudnia 1940 - Początek brytyjskiej kontrofensywy w Egipcie, zakończonej w lutym 1941 r. zdobyciem Cyrenajki.
17 grudnia 1940 - Adolf Hitler podpisał plan wojny ze Związkiem Sowieckim, oznaczony kryptonimem „Barbarossa”.
- styczeń 1941
- luty 1941
11 lutego 1941 - Lądowanie pierwszych oddziałów niemieckich w Afryce Północnej.
- marzec 1941
11 marca 1941 - Prezydent Franklin D. Roosevelt podpisał ustawę „Lend-Lease Act”, która to zezwalała prezydentowi Stanów Zjednoczonych „sprzedawać, przenosić własność, wymieniać, wydzierżawiać, pożyczać i w jakikolwiek inny sposób udostępniać innym rządom dowolne produkty ze sfery obronności”.
28 marca 1941 - Ofensywa wojsk niemieckich w Afryce Północnej.
- kwiecień 1941
6 kwietnia 1941 - Atak wojsk niemieckich na Jugosławię i Grecję.
10 kwietnia 1941 - Proklamowanie niepodległego państwa chorwackiego.
13 kwietnia 1941 - Sowiecko-japoński pakt o nieagresji.
27 kwietnia 1941 - Wojska niemieckie wkroczyły do Aten.
- maj 1941
10 maja 1941 - Ucieczka Rudolfa Hessa, zastępcy Adolfa Hitlera, do Wielkiej Brytanii.
18 maja 1941 - Kapitulacja wojsk włoskich w Etiopii.
20 maja 1941 - Początek niemieckiego desantu na Kretę.
- czerwiec 1941
22 czerwca 1941 - Początek niemieckiej agresji na Związek Sowiecki.
- lipiec 1941
12 lipca 1941 - Podpisanie sowiecko-brytyjskiego układu wojskowego.
30 lipca 1941 - W Londynie gen. Władysław Sikorski podpisał z ambasadorem ZSRS Iwanem Majskim polsko-sowiecki układ o wspólnej walce przeciwko III Rzeszy.
- sierpień 1941
12 sierpnia 1941 - Winston Churchill i Franklin D. Roosevelt podpisali na pokładzie brytyjskiego pancernika „Prince of Wales” tzw. Kartę Atlantycką („Atlantic Charter”). Deklaracja ta okreslała cele polityki obu krajów w okresie II wojny światowej, jak i po jej zakończeniu oraz zasady powojennych stosunków międzynarodowych.
14/15 sierpnia 1941 - Pierwszy masowy nalot brytyjskich bombowców na Niemcy.
- wrzesień 1941
9 września 1941 - Początek niemieckiej blokady Leningradu.
30 września 1941 - Początek niemieckiej ofensywy na Moskwę.
- październik 1941
16 października 1941 - Rząd ZSRS i korpus dyplomatyczny przeniosły się z Moskwy do Kujbyszewa.
19 października 1941 - W Moskwie ogłoszono stan oblężenia.
- listopad 1941
27 listopada 1941 - W rezultacie brytyjskiej ofensywy przerwane zostało oblężenie Tobruku.
28 listopada 1941 - Kapitulacja ostatnich oddziałów włoskich w Afryce Wschodniej.
- grudzień 1941
4 grudnia 1941 - Gen. Władysław Sikorski i Józef Stalin podpisali w Moskwie polsko-sowiecką deklarację o walce z Niemcami.
6 grudnia 1941 - Początek kontrofensywy Armii Czerwonej w rejonie Moskwy. Wielka Brytania wypowiedziała wojnę Węgrom, Rumunii i Finlandii.
7 grudnia 1941 - Japoński atak na amerykańską bazę morską Pearl Harbour.
8 grudnia 1941 - Japonia wypowiedziała wojnę Stanom Zjednoczonym, Wielkiej Brytanii, Australii i Kanadzie.
11 grudnia 1941 - Niemcy i Włochy wypowiedziały Stanom Zjednoczonym wojnę.
- styczeń 1942
1 stycznia 1942 - W Waszyngtonie 26 państw podpisało Deklarację Narodów Zjednoczonych (wśród nich Polska). Jest to drugi po Karcie Antlatyckiej dokument poprzedzający utworzenie ONZ. W deklaracji tej państwa-sygnatariusze zobowiązali się do walki z państwami faszystowskimi i nie zawierania z nimi odrębnego rozejmu ani pokoju. Dodatkowo, państwa te miały uzyć wszystkich sił oraz potencjału politycznego i gospodarczego w walce z hitleryzmem.
9 stycznia 1942 - Początek ofensywy Armii Czerwonej, która do końca lutego odrzuciła wojska niemieckie ok. 400 km na zachód od Moskwy.
20 stycznia 1942 - Na konferencji w Wannsee pod Berlinem, Główny Urząd Bezpieczeństwa Rzeszy (RSHA) przedstawił plan autorstwa Reinharda Heydricha „ostatecznego rozwiązania kwestii żydowskiej”, którego konsekwencją było rozpoczęcie masowej eksterminacji Żydów w całej Europie okupowanej przez Niemców.
21 stycznia 1942 - Początek kontrofensywy wojsk niemieckich w Afryce Północnej.
- luty 1942
15 lutego 1942 - Wojska japońskie zdobyły Singapur.
19 lutego 1942 - Japończycy zbombardowali australijskie miasto Darwin; zginęło 250 osób.
- marzec 1942
7 marca 1942 - Wojska japońskie zdobyły Rangun w Birmie.
16 marca 1942 - Niemcy rozpoczęli likwidację getta w Lublinie, wysyłając transporty Żydów do obozu śmierci w Bełżcu. Wydarzenia te zapoczątkowały Akcję „Reinhardt” – systematyczną zagładę Żydów na terenie Generalnego Gubernatorstwa. Akcją dowodził SS-Brigadeführer Odilo Globocnik. W czasie akcji, zakończonej w listopadzie 1943 r., zginęło ok. 1,85 mln Żydów.
- kwiecień 1942
10 kwietnia 1942 - Kapitulacja oddziałów amerykańskich na półwyspie Bataan (Filipiny).
- maj 1942
4–8 maja 1942 - Bitwa na Morzu Koralowym.
6 maja 1942 - Wojska japońskie zajęły całe Filipiny.
26 maja 1942 - Początek ofensywy wojsk niemieckich i włoskich w Afryce Północnej.
- czerwiec 1942
3–7 czerwca 1942 - Bitwa o Midway.
21 czerwca 1942 - Wojska niemieckie zajęły Tobruk.
25 czerwca 1942 - Wojska niemieckie przekroczyły granice Egiptu.
28 czerwca 1942 - Rozpoczęcie niemieckiej ofensywy w południowo-wschodniej Rosji.
- lipiec 1942
4 lipca 1942 - Wojska niemieckie zdobyły Sewastopol.
16 lipca 1942 - Rozpoczęła się obława Vel d’Hiv, największe masowe aresztowanie francuskich Żydów, zorganizowane przez niemieckie władze okupacyjne i kolaboracyjne.
- sierpień 1942
19 sierpnia 1942 - Początek walk o Stalingrad.
31 sierpnia 1942 - Ruszyła niemiecka ofensywa na Aleksandrię (załamała się 2 września).
- wrzesień 1942
- październik 1942
23 października 1942 - Początek zwycięskiej ofensywy wojsk brytyjskich w Afryce Północnej (El Alamein).
- listopad 1942
7/8 listopada 1942 - Lądowanie wojsk alianckich w Maroku i Algierii.
11 listopada 1942 - Wojska niemieckie wkroczyły do nie okupowanej części Francji.
13 listopada 1942 - Wojska brytyjskie zajęły Tobruk.
19 listopada 1942 - Armia Czerwona rozpoczęła kontrofensywę na południu Rosji.
- grudzień 1942
- styczeń 1943
14–25 stycznia 1943 - Spotkanie Winstona Churchilla i Franklina D. Roosevelta w Casablance. Wśród omawianych spraw m.in. decyzja o nasileniu bombardowań na Niemcy oraz kwestia przeniesienia działań wojennych na teren Europy.
18 stycznia 1943 - Przerwanie blokady Leningradu.
23 stycznia 1943 - Wojska niemieckie i włoskie opuściły Trypolis.
- luty 1943
2 lutego 1943 - Kapitulacja wojsk niemieckich pod Stalingradem. Do niewoli sowieckiej wziętych zostało ponad 90 tys. żołnierzy niemieckich, feldmarszałek Friedrich von Paulus oraz 20 generałów.
18 lutego 1943 - Minister propagandy Joseph Goebbels w przemówieniu wygłoszonym w berlińskim Pałacu Sportu ogłosił rozpoczęcie wojny totalnej.
28 lutego 1943 - Norweskie siły specjalne zniszczyły wytwórnię ciężkiej wody w Telemarku, opóźniając tym samym niemieckie prace nad bombą atomową.
- marzec 1943
- kwiecień 1943
13 kwietnia 1943 - Władze niemieckie na konferencji prasowej w Berlinie ujawniły odkrycie masowych grobów polskich oficerów zamordowanych przez NKWD w Katyniu. Dwa dni później władze ZSRS zaprzeczyły niemieckim twierdzeniom. Wydarzenia te zostały wykorzystane przez Kreml do zerwania stosunków z rządem RP, który domagał się wyjaśnienia okoliczności zbrodni.
19 kwietnia 1943 - Początek Powstania w Getcie Warszawskim.
- maj 1943
12–13 maja 1943 - Kapitulacja wojsk niemieckich i włoskich w Afryce Północnej.
12-25 maja 1943 - Rozmowy Winstona Churchilla i Franklina D. Roosevelta w Waszyngtonie: decyzja o lądowaniu wojsk alianckich na południu Włoch, przełożenie inwazji we Francji na 1944 r.
- czerwiec 1943
- lipiec 1943
5 lipca 1943 - Początek nieudanej niemieckiej ofensywy pod Kurskiem – największa bitwa pancerna II wojny światowej.
10 lipca 1943 - Lądowanie wojsk alianckich na Sycylii.
12 lipca 1943 - Kapitulacja Syrakuz. Początek kontrofensywy Armii Czerwonej w rejonie Orła.
24–30 lipca 1943 - Masowe naloty alianckie na Hamburg.
25 lipca 1943 - We Włoszech Benito Mussolini został odsunięty od władzy przez Wielką Radę Faszystowską i aresztowany.
- sierpień 1943
3 sierpnia 1943 - Ofensywa Armii Czerwonej w rejonie Biełgorodu.
14–24 sierpnia 1943 - Rozmowy Winstona Churchilla i Franklina D. Roosevelta w Quebec m.in. na temat inwazji we Francji (Operacja „Overlord”).
23 sierpnia 1943 - Armia Czerwona zajęła Charków.
- wrzesień 1943
3 września 1943 - Lądowanie wojsk brytyjskich w Kalabrii.
8 września 1943 - Ogłoszenie zawieszenia broni z Włochami.
12 września 1943 - Niemieccy spadochroniarze uwolnili więzionego w Gran Sasso Benito Mussoliniego.
13/14 września 1943 - Oddziały Wolnych Francuzów wylądowały na Korsyce, którą zajęły 5 października.
19/20 września 1943 - Wojska alianckie zdobyły Sardynię.
26 września 1943 - Armia Czerwona odzyskała Smoleńsk.
- październik 1943
13 października 1943 - Włoski rząd Pietra Badoglia wypowiedział wojnę Niemcom.
23 października 1943 - Ofensywa Armii Czerwonej nad Dnieprem.
25 października 1943 - Armia Czerwona zdobyła Dniepropietrowsk.
- listopad 1943
3 listopada 1943 - Wojska sowieckie odzyskały Kijów.
22–26 listopada 1943 - Konferencja w Kairze z udziałem Winstona Churchilla, Franklina D. Roosevelta oraz Czang Kaj-szeka, będąca odpwowiednikiem Koncerencji w Poczdamie i Tehereanie.
28 listopada–1 grudnia 1943 - Konferencja „Wielkiej Trójki” w Teheranie: Winston Churchill, Franklin D. Roosevelt i Józef Stalin, podczas której ustalono m.in. o utworzeniu drugiego frontu we Francji w maju 1944 r., ustalono nową granicę wschodnią Polski i ZSRR na tak zwanej „linii Curzona”, podzielono kraje Europy na alianckie strefy okupacyjne - Polska trafiła do strefy Armii Czerwonej. Ustalono także o podziale Niemiec na strefy okupacyjne, a radziecka strefa będzie przylegać do Polski, przez którą przebiegają linie komunikacyjne do tej strefy. Rozmawiano również o utworzeniu ONZ i Europejskiej Komisji Doradczej, decydującej o powojennych losach Niemiec, zaś Stalin zażądał dodatkowo wydzielenia sowieckiej strefy wpływów w Europie Wschodniej i krajach nadbałtyckich.
- grudzień 1943
- styczeń 1944
3 stycznia 1944 - Armia Czerwona przekroczyła granicę polsko-sowiecką z 1939 r. w okolicach miasta Sarny.
- luty 1944
17 lutego 1944 - Likwidacja kotła pod Białą Cerkwią i Korsuniem – straty niemieckie: ok. 55 tys.
20–25 lutego 1944 - Masowe naloty amerykańskie na Niemcy, tzw. Big Week. Naloty objęły m.in. Lipsk, Brunszwik, Gotha, Ratyzbonę, Schweinfurt, Augsburg, Stuttgart i Steyr. W nalotach wzięły udział bombowce RAF i ciężkie bombowce B-17 Latająca Forteca i B-24 Liberator USAF, które wykonały w sumie ok. 3,5 tys. lotów i zrzuciły łącznie ponad 10 tys. ton bomb. Poza tym, Niemcy straciły ponad 500 myśliwców Bf 110 i Me 410.
- marzec 1944
4 marca 1944 - Początek ofensywy wojsk sowieckich na Ukrainie.
5 marca 1944 - Rozpoczęcie operacji alianckiej w Birmie.
19 marca 1944 - Początek niemieckiej okupacji Węgier.
24 marca 1944 - Wielka ucieczka z niemieckiego obozu dla lotników w Żaganiu.
- kwiecień 1944
- maj 1944
12 maja 1944 - Armia Czerwona w wyniku ofensywy rozpoczętej 5 maja zajęła Krym. Wojska alianckie przełamały we Włoszech tzw. Linię Gustawa.
18 maja 1944 - Oddziały 2. Korpusu Polskiego zdobyły ruiny klasztoru benedyktynów na Monte Cassino. Było to czwarte podejście Aliantów do zdobycia klasztoru na wzgórzu Monte Cassino, który to stanowił kluczowy punkt obrony w drodze na Rzym. Była to jedna z najbardziej zaciętych bitew II wojny światowej (poza bitwą pod Stalingradem, na łuku kurskim, lądowaniem w Normandii i powstaniem warszawskim). Niemcy, w czasie obrony wzgórza przygotowywały w tym czasie silnie umocniony i ufortyfikowany pas, zwany linią Gustawa, który przebiegał w najwęższym miejscu Półwyspu Apenińskiego. Czwartą próbę zdobycia klasztoru określono mianem „operacji Honker”, zaś jej główny trzon stanowiły siły 2 Korpusu Polskiego pod dowództwem gen. Władysława Andersa. Operacja trwała od 11 do 19 maja 1944 roku i zakończyła się pełnym sukcesem wojsk polskich, którzy w trakcie walk przerwali dwie linie obrony Niemców - „Linię Gustawa” i „Linię Hitlera”. Rankiem, 18 maja 1944 patrol 12 Pułku Ułanów Podolskich wjechał do klasztoru i zatknął na murach proporzec pułku i polską flagę. Do 25 maja 1944 roku wojska polskie całkowicie oczyściły z nieprzyjaciela teren wokół wzgórza Monte Cassino, otwierając tym samym Aliantom drogę na Rzym. Jednakże w czasie walk o Monte Cassino i Piedimonte zginęło 923 żołnierzy, 2931 zostalo rannych, a 94 uznano za zaginonych. Walki trwały w sumie 13 dni i 20 godzin.
- czerwiec 1944
4 czerwca 1944 - Do Rzymu wkroczyły oddziały amerykańskie.
6 czerwca 1944 - Siły zbrojne alianckich państw zachodnich rozpoczęły największą w czasie II wojny światowej operację desantową – lądowanie w Normandii („D-Day”). Była ona częścią operacji „Overlord” otwierającej drugi front w Europie. Dowódcą działań był gen. Dwight Eisenhower, zaś trzon wojsk stanowiły siły amerykańskie, brytyjskie i kanadyjskie. Lądowanie przebiegalo w dwóch fazach: desantu powietrznego ok. 24 tys. spadochroniarzy i piechoty szybowcowej oraz desantu morskiego ok. 133 tys. żołnierzy piechoty i sił specjalnych. Przed lądowaniem, lotnictwo RAF i USAF zrzuciło na plażę Normandii ponad 9 tys. bomb. Do przerzucenia takiej ilości żołnierzy wykorzystano ok. 7 tys. jednostek pływających, w tym 1,2 tys. okrętów wojennych. Żołnierze zajęli pięć plaż oznaczonych kryptonimami: „Utah” (amerykańska 4 Dywizja Piechoty), „Omaha” (amerykańskie 1 i 29 Dywyzja Piechoty), „Gold” (brytyjskie 49 i 50 Dywizja Piechoty), „Juno” (kanadyjska 3 Dywizja Piechoty) i „Sword” (brytyjska 3 Dywizja Piechoty). W czasie działań zginęło po stronie niemieckiej 90% ludzi (9 tys. z 10 tys. żołnierzy), zaś po stronie alinatów niespełna 8% (12 tys. z 156 tys. walczących). W lądowaniu brały udział równieżpolskie jednoski. W sumie udział brało 17 jednostek pływających, w tym 5 okrętów wojennych, a także 11 dywizjonów ppowietrznych, w tym 8 myśliwskich i 3 bombowe. Piloci polscy zestrzelili ok. 190 pocisków V-1 wystrzelonych przez Niemców w kierunku Wielkiej Brytanii, zaś w trakcie desantowania wojsk na plaże Francji, wykonały ok. 8 tys. lotów bojowych.
23–24 czerwca 1944 - Armia Czerwona rozpoczęła operację białoruską.
- lipiec 1944
20 lipca 1944 - Nieudany zamach na Adolfa Hitlera w jego kwaterze polowej w Prusach Wschodnich w Wilczym Szańcu.
- sierpień 1944
1 sierpnia 1944 - Wybuch Powstania Warszawskiego. Trwało 63 dni.
7–21 sierpnia 1944 - 1. Dywizja Pancerna gen. Stanisława Maczka stoczyła bitwę pod Falaise. Bitwa, zwana również kotłem pod Falaise, stoczona została w ramach operacji „Overlord”, a jej wynikiem bylo przełamanie obrony niemieckiej w Normandii i wyjścia aliantów na linię Sekwany i dajej - Renu. 1. Dywizja Pancerna pod dowództwem gen. Maczka odegrała w niej kluczową rolę. Dywizja wchodziła w skład II Korpusu Kanadyjskiego. Aliantom udało się okrążyć jednoski przeciwnika w pobliżu miasteczka Falaise, zaś Polacy, broniący jedynej drogi ucieczki w głąb Francji, nie przepuścili wojsk niemieckich, utrzymali pozycję i pogonili uciekających żołnierzy niemieckich. Wszystkie dywizje piechoty zostały rozbite, zaś dywizje pancerne, mimo ucieczki, zostały wyraźnie zdziesiątkowane i pozbawione większości sprzętu, do niewoli trafiło ok. 40 tys. żołnierzy, zaś 10-15 tys. zginęło. Polacy wzięli do niewoli ponad 5 tys. jeńców, zniszczyli 55 czołgów, 44 działa polowe, 38 samochodów pancernych i 207 pojazdów mechanicznych. Straty wśród żołmierzy gen. Maczka wyniosły ok. 1 tys. zabitych, ponad 1 tys. rannych, ponad 100 zaginionych, zaś zniszczeniu uległo ok. 80 czołgów.
15 sierpnia 1944 - Lądowanie wojsk alianckich w południowej Francji.
24 sierpnia 1944 - Wyzwolenie Paryża przez wojska amerykańskie, siły Wolnej Francji i francuski ruch oporu.
25 sierpnia 1944 - Rumunia wypowiada wojnę Niemcom.
26 sierpnia 1944 - Bułgaria ogłosiła wystąpienie z wojny i neutralność.
29 sierpnia 1944 - Wybuch powstania na Słowacji.
- wrzesień 1944
4 września 1944 - Wojska alianckie zajęły Antwerpię.
5 września 1944 - Związek Sowiecki wypowiedział wojnę Bułgarii.
8 września 1944 - Bułgaria wypowiedziała wojnę Niemcom.
9 września 1944 - Zakończenie stanu wojny Związku Sowieckiego z Bułgarią. Niemcy wystrzeliły na Londyn pierwsze rakiety V-2.
11 września 1944 - Wojska amerykańskie przekroczyły granicę Niemiec.
11–16 września 1944 - Konferencja w Quebec z udziałem Winstona Churchilla i Franklina D. Roosevelta: m.in. omówienie kwestii okupacji Niemiec.
17–26 września 1944 - Operacja powietrzno-desantowa sił alianckich w Holandii (Operacja „Market Garden”).
19 września 1944 - Podpisanie zawieszenia broni między Związkiem Sowieckim a Finlandią.
30 września 1944 - Ze stanowiska Naczelnego Wodza został odwołany gen. Kazimierz Sosnkowski. Na jego miejsce nominowano przebywającego w Warszawie gen. Tadeusza Komorowskiego ps. „Bór”.
- październik
13 października 1944 - Wojska brytyjskie i greckie wkroczyły do Aten.
15 października 1944 - Regent Węgier Miklós Horthy ogłosił zawieszenie broni z aliantami.
16 października 1944 - W wyniku puczu wspieranego przez Niemcy władzę na Węgrzech przejął Ferenc Szálasi, przywódca strzałokrzyżowców węgierskich faszystów.
20 października 1944 - Armia Czerwona wspólnie z oddziałami jugosłowiańskimi wkroczyła do Belgradu.
22–25 października 1944 - Flota amerykańska odniosła zwycięstwo nad flotą japońską w rejonie Filipin.
28 października 1944 - Bułgaria podpisała zawieszenie broni z aliantami.
- listopad 1944
29/30 listopada 1944 - Pierwszy wielki nalot amerykańskich bombowców na Tokio.
- grudzień 1944
- styczeń 1945
12 stycznia 1945 - Rozpoczęła się zimowa ofensywa Armii Czerwonej.
23 stycznia 1945 - Wojska alianckie przekroczyły Ren.
24 stycznia 1945 - Armia Czerwona doszła do Odry.
- luty 1945
4–11 lutego 1945 - Konferencja „Wielkiej Trójki” w Jałcie: Winston Churchill, Franklin D. Roosevelt, Józef Stalin. Jej postanowienia ukształtowały sytuację w powojennej Europie i miały kluczowe znaczenie dla sytuacji Polski. W wyniku tej konferencji postanowiono m.in. o podziale Niemiec na cztery strefy i okupowanie ich przez państwa uczestniczące w konferencji i dodatkowo Francję; obciążono Niemcy reparacjami wojennymi; ZSRR miał dołączyć do wojny z Japonią w ciągu dwóch-trzech miesięcy; ZSRR otrzymał nadzór nad Polską i 1/3 Niemiec: Tyrungią, Saksonią, Meklemburgią, Brandenburgią i Pomorzem Przednim; podjęto decyzję o przesiedleniu Niemców z Polski, Węgier i Czechosłowacji; Związek Radziecki zabrał Polsce Kresy Wschodnie w zamian za ziemie niemieckie: Ziemię Lubuską, Pomorze Zachodnie, Prusy Wschodnie, Śląsk i obszar byłego Wolnego Miasta Gdańska; w Polsce utworzono Tymczasowy Rząd Jedności Narodowej, który miał przeprowadzić „wolne i nieskrępowane” wybory, a w rzeczywistości je sfałszował; przywódcy Wielkiej Brtytanii i USA uznali działania NKWD za zgodne z konwencją dotyczącą prowadzenia wojny na lądzie, NKWD dostało również zgodę na siłowe zniszczenie podziemia zbrojnego, szczegównie Armii Krajowej i Narodowych Sił Zbrojnych; Roosvelt zapewnił również, że USA nigdy nie uznają tymczasowego rządu polskiego, jeśli byłoby to sprzeczne z interesem ZSRR. Polska, która odegrała kluczową rolę w walce z niemieckim najeźdźcą, jak również najbardziej ucierpiała w wyniku działań hitlerowców, została w Jałcie sprzedana Stalinowi.
13 lutego 1945 - Wojska sowieckie zajęły Budapeszt.
13–14 lutego 1945 - Naloty alianckie na Drezno.
- marzec 1945
3 marca 1945 - Finlandia wypowiedziała wojnę Niemcom.
9/10 marca 1945 - Nalot amerykańskich bombowców na Tokio. Według niektórych szacunków w ataku zginęło ok. 100 tys. mieszkańców miasta. Udział w nalocie wzięły 334 ciężkie bombowce B-29 Superforteca, które w locie dywanowym zrzuciły na miasto 1667 ton bomb zapalających. W wyniku tego zapaliła się drewniana zabudowa miasta i w dość krótkim czasie spłonęło ok 277 tys. budynków, zaś w wyniku pożarów zginęło od ponad 72 tys. do niespełna 84 tys. mieszkańców (najczęściej podawane dane). Nalot ten otrzymał kryptonim „Meetinghouse”.
- kwiecień 1945
1 kwietnia 1945 - Inwazja wojsk amerykańskich na Okinawę.
5 kwietnia 1945 - Związek Sowiecki wypowiedział pakt o nieagresji z Japonią.
13 kwietnia 1945 - Armia Czerwona zajęła Wiedeń.
16 kwietnia 1945 - Armia Czerwona rozpoczęła ofensywę na Berlin.
19/20 kwietnia 1945 - Wojska amerykańskie zajęły Lipsk.
21 kwietnia 1945 - Oddziały 2. Korpusu Polskiego wyzwoliły Bolonię.
25 kwietnia 1945 - W Torgau nad Łabą doszło do spotkania 1. Frontu Ukraińskiego Armii Czerwonej z wojskami amerykańskimi i brytyjskimi.
26 kwietnia 1945 - Wojska 2. Frontu Białoruskiego zdobyły Szczecin. W San Francisco rozpoczęły się obrady konferencji założycielskiej Narodów Zjednoczonych.
28 kwietnia 1945 - Włoscy partyzanci rozstrzelali Benito Mussoliniego.
30 kwietnia 1945 - W Berlinie samobójstwo popełnił Adolf Hitler.
- maj 1945
2 maja 1945 - Dowódca obrony Berlina gen. Helmuth Weidling wydał rozkaz zaprzestania walki. SS-Obergrupenfuehrer Karl Wolff podpisał akt kapitulacji wojsk niemieckich we Włoszech.
4 maja 1945 - Admirał Hans-Georg von Friedeburg podpisał akt kapitulacji wojsk niemieckich w Holandii, Danii, Norwegii i północnych Niemczech.
5 maja 1945 - Wybuch powstania w Pradze. Oddziały Brygady Świętokrzyskiej NSZ wyzwoliły niemiecki obóz koncentracyjny dla kobiet w Holiszowie (Czechy), uwalniając ok. 700 więźniarek. Do niewoli wzięto ok. 200 esesmanów.
6 maja 1945 - 1. Dywizja Pancerna gen. Stanisława Maczka zajęła Wilhelmshaven. Armia Czerwona po długim oblężeniu zdobyła Festung Breslau.
7 maja 1945 - W kwaterze głównej gen. Dwighta D. Eisenhowera w Reims gen. Alfred Gustaw Jodl, w obecności przedstawicieli czterech mocarstw alianckich, podpisał akt bezwarunkowej kapitulacji Niemiec.
8 maja 1945 - Na żądanie Stalina kapitulacja Niemiec została powtórzona. W Karlhorst, na przedmieściach Berlina, marszałek Georgij Żukow, któremu towarzyszyli brytyjski marszałek lotnictwa Arthur Tedder, amerykański generał Karl Paatz oraz generał francuski Jean de Lattre de Tassigny, o godz. 22.30 przyjął bezwarunkową kapitulację niemieckich sił zbrojnych od feldmarszałka Wilhelma Keitla. W Moskwie, ze względu na dwugodzinną różnicę czasu, był już 9 maja.
10 maja 1945 - Armia Czerwona zdobyła Pragę.
14 maja, 16/17 maja 1945 - Ciężkie naloty amerykańskich bombowców na Nagoję.
23/24 maja 1945 - W wyniku nalotu amerykańskich bombowców na Tokio zniszczona została znaczna część miasta.
- czerwiec 1945
5 czerwca 1945 - Podpisanie Deklaracji Berlińskiej, która przekazywała pełnię władzy nad terytorium powojennych Niemiec w ręce czterech głównodowodzących wojsk sojuszniczych, zwanych Sojuszniczą Radą Kontroli Niemiec. W jej skład wchodzili: gen. Dwight D. Eisenhower (USA), marsz. Bernard Montgomery (Wielka Brytania), marsz. Gieorgij Żukow (ZSRR) i gen. Jean de Lattre de Tassigny (Francja). Rada została powołana podczas konferencji jałtańskiej. Zaprzestała swojej działalności po powołaniu 1 stycznia 1947 roku Bizonii - wspólnej amerykańsko-brytyjskiej strefy okupacyjnej, a także przywrócenie w 1948 r. marki niemieckiej. Sowieci uznali, że było to pogwałcenie ustaleń poczdamskich i ich przedstawiciel wziął udzial ostatni raz w obradach 20 marca 1948 roku. Po tej dacie ani Sowieci, ani Amerykanie lub Brytyjczycy nie zwoływali posiedzeń.
22 czerwca 1945 - W Moskwie odbyła się parada zwycięstwa. Zakończenie walk na Okinawie.
26 czerwca 1945 - Przedstawiciele 50 państw podpisali w San Francisco Kartę Narodów Zjednoczonych.
- lipiec 1945
17 lipca–2 sierpnia 1945 - Konferencja „Wielkiej Trójki” w Poczdamie: Winston Churchill (później zastąpił go Clement Attlee), Harry Truman i Józef Stalin. Do ustaleń tej konferencji należy m.in. Niemcy zostały obarczone odpowiedzialnością za II wojnę światową; odszkodowania dla państw poszkodowanych wypłacane będą przez Niemcy; wschodnia granica Niemiec nie została ustalona; dokonanie przesiedleń ludnoście niemieckiej z terenów Polski, Czechosłowacji i Węgier; 15% reparacji wojennych, jakie miała otrzymać ZSRR, miała przypaść Polsce; Niemcy zostaną zdemilitaryzowane, zdecentralizowane, zdenazyfikowane, zdekartelizowane i zdemokratyzowane. Ustalono również ukaranie zbrodniarzy hitlerowskich w procesie norymberskim. Podczas konferencji, minister spraw zagranicznych Wielkiej Brytanii i prezydent USA domagali się od Stalina wycofania wojsk radzieckich z terytorium Polski.
- sierpień 1945
2 sierpnia 1945 - Największy nalot II wojny światowej: 800 superfortec B-29 zbombardowało cztery największe miasta Japonii.
6 sierpnia 1945 - O godz. 8.15, Amerykanie zrzucili bombę atomową na Hiroszimę, w odpowiedzi na odrzucenie przez cesarstwo bezwarunkowej kapitulacji Japonii. Bombę, nazwaną „Little Boy”, zrzucono z pokładu ciężkiego bombowca B-29 Superforteca, o nazwie „Enola Gay”. Bomba miała masę 16 kiloton TNT, zaś słup dymu w kształcie grzyba miał wysokość kilkunastu kilometrów. Szacuje się, że zginęło ok. 30% populacji miasta, co w liczbach bezwzględnych daje 70-90 tys. Prawie wszystkie budynki miasta zostały zburzone lub uszkodzone - 70 tys. na 76 tys. wszystkich budynków. 48 tys. zostało całkowicie zburzonych.
8 sierpnia 1945 - Związek Sowiecki wypowiedział wojnę Japonii. Armia Czerwona wkroczyła do Mandżurii i Korei.
9 sierpnia 1945 - O godz. 11.02, Amerykanie zrzucili bombę atomową na Nagasaki. Bomba plutonowa „Fat Man” miała siłę 22 kiloton TNT i została zrzucona z bliźniaczego ciężkiego bombowca B-29 „Bockscar”. Bomba wywołała mniejsze zniszczenia, niż w Hiroszymie, jednakże bezpośrednie zniszczenia obejmowały promień 1,6 km, zaś pożary poszerzyły ten obszar znacznie. Zginęło 40-70 tys. ludzi. W następstwie chorób porpomiennych, w okresie 6 lat od zrzucenia obu bomb, umarło jeszcze ok. 60 tys. ludzi. Rząd Japonii nie miał zamiatu kapitulować, jednakże cesarz Hirohito nakazał przyjąć warunki Amerykanów i dzięki niepodważalnemu autorytetowi cesarza, Japonia ogłosiła kapitulację, która została podpisania 2 września 1945, kończąc tym samym definitywnie II wojnę światową.
10 sierpnia 1945 - Rząd japoński zwrócił się do aliantów z propozycją kapitulacji.
15 sierpnia 1945 - Cesarz Japonii Hirohito wygłosił przemówienie radiowe, w którym zaapelował do narodu o zaprzestanie walki.
- wrzesień 1945
2 września 1945 - Bezwarunkowa kapitulacja Japonii. Skapitulowały ostatnie garnizony japońskie.
Źródło:
https://dzieje.pl/aktualnosci/ii-wojna-swiatowa-kalendarium-wydarzen
© Przemysław Bożek, 2019